کلاچ دوبل یا دوال کلاچ یا DCT

کلاچ دوبل یا دوال کلاچ یا DCT چیست؟

گیربکس کلاچ دوبل یا دوال کلاچ، بیشتر افراد با دو نوع گیربکس مرسوم خودروها آشنایی دارند؛ گیربکس دستی و اتوماتیک. همانطور که از نام آن ها مشخص است، در نوع دستی راننده با فشردن پدال کلاچ و استفاده از دسته دنده ی موجود در کنسول مرکزی کابین خودرو، به شکل دستی، تعویض دنده را انجام می‌دهد. در نوع اتوماتیک یا خودکار، پدال کلاچ وجود ندارد و راننده فقط با گاز و ترمز سر و کار دارد. مبدل گشتاور و کلاچ به دور از چشم راننده انجام وظیفه می کنند تا سواری راحت برای سرنشینان فراهم شود. گیربکس های اتوماتیک خود به چند دسته ی دیگر با فناوری های مختلف تقسیم می شوند.

انواع انتقال اتوماتیک گیربکس به طور کلی:

گیربکس اتوماتیکCVT (سیستم انتقال متغیر پیوسته)

سیستم انتقال نیمه اتوماتیک (SAT)

گیربکس نیمه اتوماتیک دبل کلاچ (DCT)

گیربکس اتوماتیک DSG (گیربکس تعویض مستقیم)

گیربکس اتوماتیک تیپ ترونیک (Tiptronic)

اما بین گیربکس های دستی و اتوماتیک، یک حالت میانه طور وجود دارد. این نوع گیربکس‌ها، که اکثرا از امکان تعویض دنده‌ی دستی بدون کلاچ برخوردار هستند، به نیمه اتوماتیک، دستی بدون کلاچ یا خودکار شهرت دارند. گیربکسهای کلاچ دوبل یا دوال کلاچ (Dual Clutch، Double Clutch یا Twin-Clutch) که به صورت اختصار DCT گفته می شوند، در ساختار دارای عملکردی ترکیبی از نوع دستی و اتوماتیک هستند. برخلاف دو گیربکس دیگر، که عملکردشان از روی نام گذاری آنها قابل تشخیص بود، گیربکس دوکلاچه به معنی وجود دو کلاچ پدال زیر پای راننده نیست. در مراجعات و تماسها با مرکز بیمارستان خودرو، شما کاربران عزیز از گیربکس DCT سؤال پرسیده بودید؛ به بهانه ی همین سؤال در این مقاله به معرفی این نوع گیربکس و ویژگی هایش می پردازیم.

 گیربکس دو کلاچه DCT چیست؟ 

جعبه دنده ی دو کلاچه یا گیربکس کلاچ دوبل یا دوال کلاچ  که از این به بعد با عنوان DCT از آن یاد می کنیم، در اصل یک نوع گیربکس اتوماتیک است که با دو کلاچ مختلف کار می‌کند. هر کلاچ در این سیستم به دنده های زوج و فرد متصل شده است؛ به همین خاطر می توان عملکرد آن را در قالب طرحی متفاوت از ترکیب دو گیربکس دستی هم بیان کرد. همانطور که پیش‌تر هم اشاره شد، دلیل اینکه بین علاقه‌مندان دنیای خودرو، دی سی تی به گیربکس نیمه اتومات شناخته می‌شود، همین وجود امکان تعویض دنده دستی بدون استفاده از کلاچ است.

 تاریخچه گیربکس دو کلاچ DCT 

گیربکس DCT توسط مهندسی فرانسوی، ادولف کگرس قبل از جنگ جهانی دوم در تلاش برای یافتن راهی جهت انتقال خودکار دنده وسایل نقلیه، اختراع شد. اما شروع جنگ مانع اجرای این ایده شد. اولین نمونه ی کامل توسط هری وبستر، مهندس بریتانیایی در شرکت اتوموتیو پروداکتس (Automotive Products) روی مدل هایی چون نسل اول فورد فیستا، فورد رنجر و پژو ۲۰۵ در اوایل دهه ی ۱۹۸۰، سوار شد. پس از این مهندسان پورشه و آئودی نمونه های مخصوص به خود را در خودروهای مسابقه ای مورد استفاده قرار دادند. گیربکس دوکلاچه ی پورشه موسوم به PDK در مدل های 956 و 962C نصب شده بود. پس از این فولکس واگن با نسل چهارم هاچ بک گلف نسخه ی R32 اولین خودروی جاده ای مجهز به گیربکس DCT را عرضه کرد. تا به امروز، فولکس واگن و فورد بزرگترین خودروسازانی بوده اند که از گیربکس DCT در محصولات خود استفاده کرده اند.

گیربکس کلاچ دوبل چگونه کار می کند؟ (نحوه کارکرد گیربکس DCT / طرز کار DCT)

برای توضیح عملکرد گیربکس DCT بهتر است ابتدا به گیربکس دستی نگاهی بیاندازیم. در جعبه دنده های دستی، راننده برای تعویض به دنده ی بالاتر، پایین تر یا عقب ابتدا پدال کلاچ را فشار می‌دهد. با این کار، ارتباط بین پیشرانه و گیربکس و درواقع جریان قدرت قطع می شود. پس از فشردن پدال کلاچ، با استفاده از دسته دنده، تعویض دنده انجام می شود؛ در این زمان یک طوقه ی دندانه دار از یک چرخ دنده به سمت چرخ دنده ای با ابعاد متفاوت حرکت می کند.

اجزایی موسوم به سینکرونایزرها (Synchronizer) قبل از ساییده شدن چرخ دنده ها به هم، آن ها را به صورت هماهنگ درگیر می کنند. پس اتصال طوقه با چرخ دنده ی جدید که با حرکت دادن دسته دنده اتفاق می افتد، پدال کلاچ رها می شود تا دوباره ارتباط بین پیشرانه و گیربکس برقرار و انتقال قدرت به چرخ ها انجام شود. همانطور که مشخص است، در گیربکس های سنتی دستی، جریان انتقال قدرت دائمی نیست و به صورت فعال،غیرفعال و فعال انجام می گیرد. این فرآیند باعث پدیده ای موسوم به اختلال گشتاور و  تکان محسوس خودرو در هنگام تعویض دنده می شود. 

در گیربکس های DCT، دوکلاچ موجود در سیستم توسط ابزار الکترونیکی و هیدرولیکی و بدون دخالت راننده کار می کنند. در این حالت DCT یک گیربکس خودکار است اما برخلاف نوع مرسوم اتوماتیک، کلاچ های آن مستقل هستند.

برای مثال در یک خودروی مجهز به جعبه دنده ی ۶ سرعته ی DCT، یک کلاچ با دنده های ۲،۴ و ۶ و کلاچ دیگر با دنده های اول، سوم، پنجم و عقب درگیر است. این طرح باعث می شود که خبری از اختلال ارتباط بین پیشرانه و گیربکس نباشد.

 تفاوت گیربکس DCT با سایر گیربکسها ( چه دستی و چه اتوماتیک) 

برخلاف گیربکس های دستی که تمام دنده ها در یک شفت یا لنگ قرار گرفته اند، در DCT دنده های زوج و فرد روی دو شفت با طرح هم مرکز جاخوش کرده اند. کلاچ بزرگ تربا دنده های زوج و کلاچ کوچک تر با دنده های فرد مرتبط است؛ به همین دلیل، اختلالی در انتقال قدرت انجام نمی شود و تعویض دنده در سرعت بالا صورت می پذیرد.

تفاوت دیگر DCT با گیربکس ها اتوماتیک، فقدان مبدل گشتاور در آن است. گیربکس های DCT از کلاچ های چندصفحه ای خیس یا دو کلاچ یک صفحه ای خشک استفاده می کنند. در نوع خیس، سیال موجود از ایجاد حرارت و اصطکاک زیاد جلوگیری می نماید. در این طرح، گیربکس توانایی مدیریت گشتاورهای بالاتر از ۳۵۰ نیوتن متر را دارد. از طرفی در نوع خشک، گشتاور نهایتا به ۲۵۰ نیوتن متر محدود است، اما مصرف سوخت بسیار بهینه تر خواهد بود. نوع خیس در خودروهای پرفورمنس و قدرتمند، و نوع خشک در مدل های شهری و اقتصادی استفاده می شود.

اجزای گیربکس DCT

مزایا و معایب گیربکس DCT

ویژگی های مثبت و منفی گیربکس کلاچ دوبل

از بهترین مزیت های گیربکس های DCT، میتوان به تجربه ی رانندگی لذت بخش با آن اشاره کرد. علاوه بر تعویض دنده ی سریع و اتوماتیک، امکان تغییر آن به حالت نیمه خودکار هم وجود دارد تا مانند بازی های ویدئویی با فشار پدال های پشت فرمان دنده به راحتی تعویض گردد. میانگین تعویض دنده حدود ۸ میلی ثانیه است و به نوبه ی خود از هر مدل گیربکس دیگری سریع تر است. شتاب گیری با خودروهای مجهز به DCT بسیار جذاب و بدون تکان شدید است که سواری را برای تمام سرنشینان، راحت تر می کند. اما شاید مزیتی که بیش از همه خریداران خودرو را مجذوب خود می‌کند، مصرف سوخت بهینه تر باشد. به دلیل اینکه جریان انتقال قدرت در خودروهای مجهز به DCT مداوم است، مصرف سوخت به طور قابل توجهی کمتر شده است. درواقع یک راننده با خودروی گیربکس ۶ سرعته ی DCT در برابر راننده دیگر با خودرو نوع دستی ۵ سرعته، حدود ۱۰ درصد مصرف سوخت کمتری را مشاهده خواهد کرد. سرعت بالای تعویض دنده، امکان انتخاب بین حالت تمام خودکار و نیمه خودکار و مصرف سوخت بهتر از برتری های منحصربه فرد گیربکس های DCT است.

نکته ی منفی DCT را می توان در قیمت بالاتر ساخت و تعمیر و پیچیدگی زیادتر خلاصه کرد. بسیاری از خودروسازان مانند فولس واگن، لامبورگینی، کیا، بی ام و، بی وای دی، چری، مرسدس بنز، فراری، آلفارومئو، کرایسلر، هوندا، جنرال موتورز، هیوندای، نیسان، میتسوبیشی، رنو و … از این نوع گیربکس در محصولات متنوع خود استفاده می کنند.

گیربکس DCT بهتره یا CVT؟ مقایسه گیربکس DCT با CVT

استفاده از DCT در اتومبیل، هزینه تولید آن را به شکل محسوسی بالا می‌برد. به همین علت، بسیاری از خودروسازان به ‌دنبال نوع ارزان‌تر گیربکس اتوماتیک هستند. از گیربکس های متغیر پیوسته (Continuously Variable Transmission) یا CVT میتوان به عنوان معروفترین آنها یاد کرد. گیربکس‌های CVT مصرف سوخت بهینه و سواری راحت‌تر را ممکن می‌کنند اما توانایی مدیریت گشتاورهای بالا و ترمز موتور را ندارند؛ به‌همین دلیل است که بیشتر خودروهای خانوادگی، اقتصادی و شهری از این نوع گیربکس استفاده می‌کنند و مدل‌های آف‌رود، اسپرت و سوپراسپرت به نوع دیگری مجهز هستند.

 گیربکس DCT ایران خودرو 

به گزارش اخبار خودرو، حضور گسترده شاسی‌بلندهای چینی مجهز به گیربکس‌های دوکلاچه همچون چری تیگو7، جک اس5، بی‌وای‌دی اس6 و... اسباب آشنایی بیشتر مشتریان بازار خودرو ایران را با این نوع از جعبه‌دنده‌های اتوماتیک در این سگمنت‌ها فراهم کرد. تقاضای این تولیدات از بازار داخلی خودرو شکل گرفته است و از خودروسازان داخلی انتظار می‌رود هر چه بیشتر به سمت به ‌کارگیری این گیربکس‌ها حرکت کنند. در همین راستا، معاون تحقیقات و مهندسی شرکت نیرومحرکه ایران‌خودرو اعلام کرده است: "براساس تحقیقات انجام‌ شده از سوی موسسه IHS  به‌عنوان یکی از معتبرترین موسسات تحقیقات فناورانه خودرو، به‌ کارگیری گیربکس‌های دوکلاچه (DCT) در خودروهای تولید اروپا رو به افزایش بوده و شرکت ایران‌خودرو نیز براساس توانمندی‌های فنی خود، توسعه این تکنولوژی و به‌ کارگیری آن در برخی محصولات خود را دستور کار قرار داده است."

برای انجام سرویسهای دوره‌ای یا تعمیرات تخصصی اتومبیلتان همواره به افراد ماهر و مجرب مراجعه کنید.

جهت آگاهی از خدمات مرکز بیمارستان خودرو، به صفحات درباره ما و خدمات ما سر بزنید.

از طریق صفحه ارتباط با ما یا شماره‌های درج شده در پایان مقاله با ما در تماس باشید.

جهت آشنایی بیشتر با بیمارستان خودرو، پیج ایسنتاگرام را مشاهده کنید: @Carhospital.co

تهران، ستارخان، جنب برق آلستوم، خیابان نیرو، بیمارستان خودرو

مهندس معصومی  09120727242

مهندس معتمد     09120727252