دلایل تک کار کردن موتور

5 عامل اصلی تک کار کردن موتور

دلایل تک کار کردن موتور چه عواملی میتواند باشد؟ 

 عزیزان تک کار کردن موتور حتما دلیلی برای بد کار کردن موتور است. اما بد کار کردن موتور همیشه به معنی تک کار کردن آن نیست. در تعریف دقیق تر میتوان گفت تک کار کردن موتور همیشه باعث بد کار کردن موتور میشود اما بد کار کردن موتور دلایل متعددی دارد و لزوما به معنی تک کار کردن موتور نیست.
در موتور های چهار زمانه که شامل اغلب موتورهای درون سوز امروزی میشود احتراق کامل همه سیلندرها در دو دور کامل میل لنگ اتفاق می افتد . فارغ از تعداد سیلندر ها حرکت پیستون ها دو به دو با هم هماهنگ است  بطور مثال در یک اتومبیل چهار سیلندر خطی پیستون های یک و چهار در یک زاویه و پیستون های دو و سه نیز در زاویه مقابل آنها کار میکنند.
جابجایی حاصل احتراق هر پیستون به سمت پایین، پیستون قرینه خود را که در نوبت احتراق است تا انتهای مرحله تراکم به سمت بالا میبرد. کار نکردن هر یک از سیلندرها باعث تاخیر در بالا رفتن پیستون سیلندر بعدی در نوبت احتراق میشود و باصطلاح آن سیلندر تک کار میکند.

علائم و نشانه های تک کار کردن موتور

تک کار کردن موتور به معنی از کار افتادن حداقل یکی از سیلندرها است به همین خاطر تاثیر بسزایی در کشش اتومبیل دارد . هنگام تک کار کردن موتور  مخصوصا در اتومبیل های چهار سیلندر موتور با تاخیر و لرزش گاز میخورد و حرکت و شتاب اولیه اتومبیل دچار افت شدید میشود و باصطلاح ریپ میزند.

در بعضی از موارد موتور به صورت لحظه ای و در هنگام شتابگیری تک کار میکند. با هماهنگ شدن دور موتور با سرعت اتومبیل مشکل بصورت موقت حل میشود. تک کار کردن موتور در هنگام شتابگیری معمولا در دنده های سنگین و به شکل ریپ زدن با فواصل زمانی مشخص روی میدهد که با افزایش دور موتور فواصل زیاد شده و ریپ زدن متوقف میشود.

برای تشخیص تک کار کردن موتور در حین حرکت توجه به نوع لرزش و ریپ زدن موتور کافیست. لرزش و ریپ حاصل از تک کار کردن موتور همیشه دارای یک سیکل منظم است که با بالا رفتن دور موتور تند تر میشود. یکی از نشانه های تک کار کردن موتور لرزش موتور در حالت دور آرام یا باصطلاح درجا است، کوچکترین نقص در احتراق هر کدام از سیلندر ها باعث لرزش موتور اتومبیل میشود‌ و همزمان با هر لرزش هوا با سرعت غیر طبیعی از اگزوز اتومبیل خارج می‌شود. در هنگام تک کار کردن موتور اتومبیل این لرزش و خروج هوای توام با آن دارای ریتمی هماهنگ با دور موتور است که با دقت به لرزش موتور و نگاه داشتن دست در مقابل خروجی اگزوز به راحتی قابل تشخیص است.

تک کار کردن موتور به همراه روشن شدن چراغ چک

اگر همراه با تک کارکردن موتور چراغ چک هم روشن شود می تواند کار شما را در عیب یابی خودرو تسهیل کند و با توجه به خطایی که در کامپیوتر موتور یا ecuثبت شده است می توان به راحتی ایراد موتور را عیب یابی کرد.
برای مثال زمانی که چراغ چک روشن شده و خطایی نظیر احتراق ناقص یا misfire در ECU ثبت شده باشد به معنی عدم احتراق یا سوختن ناقص مخلوط سوخت و هوا در یک یا چند سیلندر است،حال اگر خطای ثبت شده دقیقا به سیلندر مربوطه اشاره کرده باشد به راحتی میتوانید شمع،وایر،کوئل و یا انژکتور مربوط به همان سیلندر را مورد بررسی قرار دهید.
 

دلایل تک کار کردن موتور

 تک کار کردن موتور دلایل بسیاری دارد که بعضی از آنها باعث تک کار کردن موتور در شرایط خاص مانند دور آرام و بعضی دیگر باعث از کار افتادن دائمی یک یا چند سیلندر میشوند. این دلایل ممکن است بسیار جزئی و یا نشانه اشکال اساسی در موتور باشند. در ادامه به مهمترین دلایل تک کار کردن موتور می‌پردازیم.

خراب شدن شمع موتور

شمع موتور یکی از مهمترین قطعات سیستم جرقه است.  هر سیلندر در موتور اتومبیل دارای یک شمع است که در صورت جرقه نزدن شمع سیلندر مربوط به آن از کار افتاده و موتور تک کار میکند. در بعضی مواقع جرقه ضعیف نیز باعث از کار افتادن یک سیلندر و تک کار کردن موتور میشود. در بعضی از مواقع الکترود داخلی شمع میسوزد و ولتاژ مورد نیاز جرقه شمع را از خود عبور نمیدهد.
در این صورت سیلندر بطور کامل از کار می افتد و موتور بصورت مداوم تک کار میکند. وجود آب در محفظه احتراق نیز باعث عدم جرقه بین الکترودهای شمع و تک کار کردن موتور میشود. هنگام خیس شدن شمع با آب جرقه از روی عایق الکترود مثبت عبور کرده و فاصله هوایی بین دو الکترود را طی نمیکند. آب ممکن است بخاطر شکستگی منی فولد، خرابی واشر منی فولد، خرابی واشر سرسیلندر و یا ترک سرسیلندر وارد محفظه احتراق موتور بشود.
معمولا تک کار کردن در اثر وجود آب در محفظه احتراق در زمان سرد بودن موتور اتفاق می افتد و بعد از گرم شدن موتور شمع خشک شده و سیلندر بکار می افتد. در برخی از موارد به دلیل بالا رفتن مقاومت داخلی شمع جرقه از بیرون شمع و در روی عایق چینی خارجی میگذرد، این حالت معمولا در حین شتابگیری اتومبیل اتفاق می افتد و موتور برای چند لحظه تک کار کرده و ریپ میزند. از علائم این مشکل وجود خطهای سیاه روی عایق چینی خارجی شمع است که بصورت عمودی و در موازات یکدیگر تشکیل میشوند.
 

انتخاب شمع مناسب و اطلاع از طول عمر آن خود مقوله ی پیچیده ای است که در مقاله ای با عنوان《شمع مناسب خودروی شما》 به آن پرداخته ایم.

خرابی کوئل و وایر شمع

کوئل اتومبیل یک ترانس جرقه است که ولتاژ باطری را تا چند هزار برابر تقویت کرده و از طریق وایر شمع به شمع موتور هدایت میکند. کیفیت جرقه شمع در پلاسما تا حدود زیادی وابسته به جرقه شمع است. در اتومبیل های قدیمی که دارای یک کوئل بودند خرابی کوئل باعث خاموش شدن یا روشن نشدن موتور میشد، اما امروزه اکثر اتومبیل ها حداقل دارای دو کویل هستند که به کوئل دوبل معروف است. خراب شدن کوئل باعث از کار افتادن سیلندر یا سیلندرهای مربوط به آن کوئل می شود. خرابی کوئل همیشه به معنی عدم جرقه نیست، در بعضی مواقع جرقه ضعیف نیز باعث تک کارکردن لحظه ای و یا حتی دائمی موتور میشود.
در خودروهای روز دنیا معمولا کوئل ها را بصورت جداگانه برای هر سیلندر طراحی کرده اند و دیگر وایر های سیمی در این مدل خودروها حذف شده است و وایر های سیمی جای خود را به وایر های سیلیکونی روی کوئل داده اند که در تصویر زیر هر دو مدل وایر سیمی و سیلیکونی را مشاهده می کنید.

 

جهت بررسی سلامت وایر های سیلیکونی باید به نرم بودن و آب بند بودن آنها زمانی که روی شمع قرار می گیرند توجه کرد.معمولا خرابی وایر ها در اثر خشک شدن و ترک برداشتن اتفاق می افتد که اصطلاحا باعث برق دزدی می شود.
البته پیشنهاد ما این است که بعد از دوبار تعویض شمع یک بار وایرشمع ها نیز تعویض گردد تا مقاومت بالای وایر ها باعث پائین آوردن کیفیت احتراق نشود.

تاثیر خرابی کوئل و وایر شمع در تک کار کردن موتور

در اتومبیل های قدیمی یا کاربراتوری که کامپیوتر یا ECUوجود نداشت برای تست کوئل کافی بود کوئل یا وایر شمع را در آورده و جرقه آن را برسی کنیم.‌
 در اتومبیل هایی که کوئل مستقیما بر روی شمع قرار دارد برای تست لازم است کوئل از جای خود خارج شود و در اتومبیل های دارای وایر باید وایر را به آرامی از روی شمع در بیاوریم. با چسباندن نوک پیچ گوشتی به محل اتصال شمع بر روی وایر یا کوئل و نزدیک کردن قسمت فلزی آن به بدنه در هنگامی که موتور روشن است جرقه ای در فاصله هوایی بین پیچ گوشتی و بدنه اتومبیل دیده میشود . جرقه خوب و مناسب باید به رنگ آبی باشد و حداقل فاصله هوایی دو سانتیمتر را طی کند. جرقه باید دارای قطر مناسب حداقل یک میلیمتر و به راحتی قابل رویت باشد.
اما در خودروهای انژکتوری و روز دنیا دیگر این مدل تست کوئل به دلیل آسیب های احتمالی که به کامپیوتر موتور ممکن است وارد شود منسوخ شده است.
نحوه ی پیدا کردن سیلندری که کار نمی کند

در صورت خرابی شمع،وایر و یا کوئل که منجر به تک کار کردن موتور شود شما میتوانید بصورت تک به تک سوکت کوئل ها را جدا کنید در اینصورت اگر تغییری در رفتار موتور مشاهده کردید به معنی سالم بودن مجموعه ی شمع،وایر، کویل و انژکتور آن سیلندر است و اگر با جدا کردن سوکت تغییری در عملکرد موتور رخ نداد به معنی خرابی یکی از قطعات بالا است.

خراب یا کثیف شدن انژکتور

انژکتور یا سوخت پاش  مهمترین قطعه سیستم‌ سوخت رسانی است که در دهه های گذشته بطور کامل جایگزین سیستم کاربراتوری شده است . انژکتور یک‌ شیر برقی کوچک و بسیار دقیق است که طبق زمانبندی معین باز و بسته میشود. زمان باز شدن انژکتور همزمان با مرحله مکش در سیلندر است که در کسری از ثانیه انجام میشود. هر گونه اشکال در پاشش سوخت منجر به از کار افتادن سیلندر مربوطه و در نتیجه تک کار کردن موتور میشود. یکی از رایج ترین اشکالات انژکتور کثیف شدن آن است که موجب بد کار کردن ، ریپ زدن و تک کارکردن موتور اتومبیل میشود.

تاثیر خراب یا کثیف شدن انژکتور درتک کار کردن موتور

کثیف شدن انژکتور ممکن است به دلیل ورود ذرات ریز جدا شده از صافی و  لوله های بنزین و یا جرم آن طی چندین سال باشد. بطور کلی کثیف شدن انژکتور باعث بروز دو نوع اشکال میشود که باعث بد یا تک کار کردن موتور میشوند. در حالت اول ذرات وارد شده به داخل انژکتور در مقابل یک یا چند سوراخ خروجی قرار گرفته و قسمتی از مسیر پاشش سوخت را مسدود میکند. در حالت دوم ذرات ریز مانع از بسته شدن کامل انژکتور و نشت بنزین در زمان بسته بودن آن میشود. از آنجایی که مقدار سوخت پیش بینی شده برای هر سیکل احتراق بسیار دقیق است کم یا زیاد شدن مقدار پاشش سوخت بدلایل ذکر شده باعث احتراق ناقص و یا از کار افتادن کامل سیلندر و در نتیجه تک کار کردن موتور میشود.

هوا کشیدن منی فولد و اتصالات آن

منیفولد مجرای عبور و تقسیم هوا از دریچه گاز به سوپاپ گاز و محفظه احتراق است که بر روی سرسیلندر بسته شده و بوسیله واشر یا اورینگ منی فولد آبندی می شود. بعد از روشن شدن موتور فشار هوای داخل منیفولد بدلیل مکش پیستون ها همواره کمتر از فشار هوای بیرون است. در دور آرام مقدار معینی هوا از دریچه گاز عبور کرده و پس از مخلوط شدن با سوخت تزریق شده توسط انژکتورها به سمت سوپاپ گاز و محفظه احتراق میرود. هر گونه اشکال در واشر یا اورینگ منیفولد باعث ورود هوا به یکی از مجاری آن و بهم خوردن نسبت هوا و سوخت میشود. هوا کشیدن منیفولد ممکن است به دلیل ترک خودن منیفولد به دلایل مختلف و یا خرابی واشر یا اورینگ منیفولد باشد. در بعضی از موارد خرابی اورینگ انژکتورها  نیز باعث هواکشیدن و تک کار کرد‌ن و حتی نوسان دور موتور می شود.
پس یکی از مواردی که در زمان نوسان دور موتور باید چک شود عدم نفوذ هوای اضافی ناشی از خرابی اورینگ ها و یا شکستگی منیفولد است که البته شما به راحتی میتوانید در زمان روشن بودن موتور با اسپری کردن آب روی منیفولد هوا متوجه سالم بودن خود منیفولد و واشرهای آب بندی آن شوید،این تست به این نحو است که در صورت اسپری آب اگر دور موتور تغییر کرد و موتور رو به خاموشی رفت به معنای عدم آب بندی منیفولد است ولی اگر تغییری در حالت کار کرد موتور رخ نداد یعنی مجموعه ی منیفولد ورودی مشکلی ندارد.
 

اشکالات مربوط به سوپاپ

سوپاپ ها دریچه های ورود گاز (مخلوط هوا و سوخت) و خروج دود از محفظه احتراق هستند که در زمانبدی هماهنگ با حرکت پیستون ها باز و بسته می شوند. سوپاپهای هر سیلندر باید در مرحله احتراق یا قدرت آن سیلندر کاملا بسته و آب بندی باشند تا از هدر رفتن نیروی حاصل از احتراق جلوگیری کنند. به دلیل سرعت بالای باز و بسته شدن سوپاپها در دورهای بالا و انبساط سوپاپها در اثر گرمای حاصل از احتراق باید بین میل سوپاپ و متعلقات آن مقدار معینی خلاصی وجود داشته باشد ، در غیر اینصورت سوپاپ ها بطور کامل بسته نشده و فشار (کمپرس) حاصل از احتراق که تامین کننده گشتاور موتور است از فاصله بین سوپاپ و نشیمنگاه سوپاپ(سیت سوپاپ) به بیرون نشت میکند.  نشتی هر کدام از سوپاپها باعث از کار افتادن سیلندر مربوط به آن سوپاپ و تک کار کردن موتور می شود.