مهم‌ترین ECUهای رایج در خودروهای امروز
راهنمای ساده و کامل برای آشنایی با ماژول‌های پرکاربرد در خودروهای داخلی و میان‌رده
در دنیای خودروهای امروزی، خبری از سیستم‌های ساده و صرفاً مکانیکی نیست. اکنون تقریباً تمام عملکردهای اصلی و فرعی خودرو توسط واحدهای الکترونیکی کنترل می‌شن که به اون‌ها ECU یا واحد کنترل الکترونیکی گفته می‌شه.
اما آیا هر خودرو فقط یک ECU داره؟
پاسخ اینه: نه!
تقریباً هر بخش مهم از خودرو، ECU مخصوص به خودش رو داره. در این مطلب، می‌خوایم با مهم‌ترین ECUهایی که در اکثر خودروهای داخلی، اقتصادی و میان‌رده وجود دارن، آشنا بشیم و ببینیم هرکدوم چه نقشی در عملکرد خودرو دارن.
ECU موتور یا ECM (Engine Control Module)
مغز اصلی سیستم پیشرانه
مهم‌ترین واحد کنترلی در خودروهای انژکتوری همین ECM هست. این ECU مثل یک مغز هوشمند عمل می‌کنه که دائماً در حال گرفتن اطلاعات از سنسورهای مختلف مثل سنسور اکسیژن، دمای موتور، موقعیت دریچه گاز و... هست.
سپس با تحلیل این داده‌ها تصمیم می‌گیره:
چه مقدار سوخت باید به سیلندر تزریق بشه
چه زمانی شمع‌ها جرقه بزنن
ترکیب هوا و سوخت در چه نسبتی باشه
آیا موتور در حال کارکرد بهینه و کم‌مصرف هست یا نه
در بسیاری از خودروهای جدید، ECM حتی با سایر ECUها مثل TCM و BCM در ارتباطه تا راندمان کل خودرو بالاتر بره.
TCM - ماژول کنترل گیربکس (Transmission Control Module)
هماهنگ‌سازی هوشمند با شرایط رانندگی
در خودروهای اتوماتیک، تعویض دنده به‌صورت خودکار انجام می‌شه. اما اینکه چه زمانی دنده عوض بشه، یا چطور نرم و بدون ضربه تعویض انجام بشه، کار TCM هست.
این واحد پارامترهایی مثل:
فشار روی پدال گاز
سرعت خودرو
شیب مسیر
دور موتور (RPM)
رو بررسی می‌کنه و با توجه به برنامه‌نویسی‌اش، دنده‌ی مناسب رو انتخاب می‌کنه.
اگر TCM دچار اختلال بشه، معمولاً خودرو به حالت اضطراری (Limp Mode) می‌ره و فقط دنده ۲ یا ۳ فعال می‌مونه.
BCM - ماژول کنترل بدنه (Body Control Module)
قلب سیستم‌های رفاهی و راحتی خودرو
هرچیزی که مربوط به امکانات رفاهی باشه، احتمالاً تحت کنترل BCM هست. این ECU به‌شدت در حال گسترش کاربرد هست و در خودروهای ایرانی هم دیگه جزو قطعات رایجه.
قابلیت‌های رایج تحت کنترل BCM:
چراغ‌های خودرو (نور بالا، پایین، راهنما، نور ترمز و...)
قفل مرکزی و سیستم ورود بدون کلید
شیشه‌بالابرهای برقی
سنسور نور و باران
آینه‌های برقی و تاشو
در نسخه‌های پیشرفته‌تر، حتی سیستم هشدار برخورد، سنسور پارک، گرم‌کن صندلی و... هم توسط BCM مدیریت می‌شن.
ABS ECU - کنترل ترمز ضدقفل (Anti-lock Braking System)
امنیت بیشتر در ترمزهای ناگهانی
زمانی که ترمز به شدت گرفته می‌شه، اگر چرخ‌ها قفل کنن، کنترل خودرو از بین می‌ره. اینجاست که ECU مخصوص ABS وارد عمل می‌شه و با پالس‌های متناوب به هر چرخ، مانع از قفل شدن اون‌ها می‌شه.
برخی از وظایف این ECU:
تحلیل سرعت چرخ‌ها (با کمک سنسور ABS)
اعمال یا کاهش فشار ترمز به هر چرخ
همکاری با سیستم‌های ESP یا کنترل پایداری
در صورت خرابی این ECU، چراغ هشدار ABS روشن می‌شه و ترمزها مثل ترمز معمولی عمل می‌کنن، ولی بدون ایمنی ضدقفل.
EPS ECU - فرمان برقی (Electric Power Steering)
راحتی رانندگی بدون هدر رفت توان موتور
سیستم‌های فرمان هیدرولیک قدیمی با موتور ارتباط مستقیم داشتن. اما EPS یک موتور برقی مستقل داره که توسط ECU مخصوص کنترل می‌شه.
عملکرد این ECU:
در سرعت‌های پایین: نرم‌تر شدن فرمان برای راحتی
در سرعت‌های بالا: سفت‌تر شدن فرمان برای پایداری
تحلیل موقعیت فرمان و نیروهای وارده
اگر این ECU دچار مشکل بشه، فرمان یا سفت می‌شه یا ناگهانی از کار می‌افته.
HVAC ECU - کنترل تهویه مطبوع (Heating, Ventilation and Air Conditioning)
ایجاد دمای مطلوب داخل کابین
سیستم تهویه مطبوع در خودروهایی مثل دنا پلاس، شاهین و خودروهای چینی دارای ECU خاص خودش هست. این واحد کنترل، مسئول موارد زیره:
تعیین دمای کابین بر اساس ورودی کاربر
تنظیم سرعت فن
باز و بسته کردن دریچه‌های هوا
سوئیچ بین سرمایش و گرمایش
در مدل‌های پیشرفته، این ECU با سنسورهای دمای داخلی و خارجی هم کار می‌کنه.
TPMS ECU - پایش فشار باد تایرها (Tire Pressure Monitoring System)
هشدار به‌موقع، ایمنی بیشتر
ECU مربوط به TPMS فشار باد هر چهار تایر رو به‌صورت دائمی کنترل می‌کنه. این سیستم معمولاً در خودروهای چینی و وارداتی یا مدل‌های مونتاژی جدید دیده می‌شه.
عملکردش:
دریافت داده از سنسورهای داخل رینگ یا والو
مقایسه فشار واقعی با حد استاندارد
نمایش هشدار در صورت کم‌فشاری یا پنچری
در برخی نسخه‌ها حتی موقعیت تایر معیوب هم نمایش داده می‌شه.
ECU ایموبلایزر – ضدسرقت (Immobilizer)
خط مقدم امنیت خودرو
اگر کلید شما تراشه RFID معتبر نداشته باشه، این ECU اجازه‌ی استارت رو نمی‌ده. ایموبلایزر درواقع ارتباط بین سوئیچ، ECM و مدار استارت رو کنترل می‌کنه.
نشانه‌های خرابی این سیستم:
روشن نشدن خودرو
چشمک زدن چراغ ایموبلایزر
پیغام‌های خطا مثل "Key not recognized"
از اواسط دهه ۹۰ شمسی، بیشتر خودروهای داخلی به این سیستم مجهز شدن.
IVI - سیستم اینفوتینمنت داخل خودرو (In-Vehicle Infotainment)
ترکیب سرگرمی، مسیریابی و ارتباط
این ECU همه چیز رو از پخش موسیقی گرفته تا ناوبری و بلوتوث مدیریت می‌کنه. در خودروهایی مثل دنا پلاس، تارا، KMC، MVM، جک، چری و... دیده می‌شه.
قابلیت‌ها:
اتصال تلفن همراه
پخش چندرسانه‌ای
نمایش اطلاعات خودرو
مسیریابی (GPS)
کنترل صوتی یا لمسی سیستم‌ها
در نسخه‌های پیشرفته‌تر، حتی با ECUهای دیگر مثل دوربین ۳۶۰، سنسور عقب و کروز کنترل هم هماهنگه.
جمع‌بندی:
این ECUها در اکثر خودروها حضور دارند ممکنه اسم ECU برات جدید بوده باشه، ولی با خوندن این مقاله، احتمالاً متوجه شدی که بیشتر مشکلات برقی یا موتوری خودرو می‌تونن ریشه در این ماژول‌های کوچک اما حیاتی داشته باشن.
در این مقاله با رایج‌ترین ECUهای خودرو آشنا شدی—اما دنیا به همین محدود نمی‌شه!